Dinh thự và cả mảnh đất rộng lớn bao quanh thuộc sở hữu của Vương Chính Đức (1865-1947), thủ lĩnh cộng đồng người H'Mông ở cao nguyên đá Đồng Văn trước cách mạng tháng 8/1945.
Tòa dinh thự khởi công năm 1898, đến 1903 thì khánh thành. Tổng kinh phí hết khoảng 15.000 đồng bạc hoa xòe (tương đương khoảng 150 tỷ đồng ngày nay). Khu dinh thự được xây kiểu pháo đài phòng thủ. Xung quanh được bao bọc bởi lớp tường đá dày 60-70 cm, cao 2 m, có nhiều lỗ châu mai. Phía sau nhà có 2 lô cốt kiên cố. Rất nhiều thợ giỏi và nhân công miệt mài xây dựng không kể ngày đêm trong vòng 5 năm liên tục và kinh phí hết khoảng 15.000 đồng bạc hoa xoè (tương đương 150 tỷ đồng hiện nay) mới hoàn thành.
Dinh có tuổi đời gần 100 năm của thủ lĩnh người H'Mông - Vương Chính Đức là một công trình với kiến trúc đặc sắc bậc nhất của tỉnh Hà Giang, được Nhà nước xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia. Đây là điểm đến không thể bỏ qua đối với du khách khi bước chân tới Hà Giang.
Bước vào khu dinh thự, ấn tượng đầu tiên là những hàng cây sa mộc cao vút, thẳng tắp hàng trăm năm tuổi. Chiếc cổng đá của dinh hiện lên bề thế được chạm trổ tinh tế. Cổng nhà cong, uốn lượn với những cánh dơi – biểu tượng cho chữ “phúc”. Mái cổng bằng gỗ được chạm khắc tinh xảo, với nhiều kiểu hoa văn.
Kiến trúc dinh thự mô phỏng kiến trúc thành quách của nhà Thanh Trung Hoa, kết hợp với các hoa văn của người Mông và chọn lọc với kiến trúc Pháp như các lò sưởi, lô cốt… Dinh có 3 cung tiền, trung và hậu, với 64 phòng lớn nhỏ, có sức chứa khoảng 100 người. Giữa các dãy nhà gỗ 2 tầng khép kín là một khoảng sân rộng đầy ánh sáng. Bao quanh khu nhà là vườn cây với nhiều loại cây: cây sa mộc, cây quế, đào, lê, các loại hoa…
Nét đặc sắc của khu dinh thự nằm ở cấu trúc và cách bố trí các phòng. Dinh thự như một pháo đài kiên cố, các bức tường dày, được xây bằng đá xanh, ngói đất nung và đồ gỗ trong các dãy nhà là gỗ thông đá. Dinh có 2 lô cốt để phòng thủ, có kho cất giữ tài sản, kho vũ khí, kho thuốc phiện, cách bố trí các phòng tựa như một thành quách thu nhỏ và được chia làm 3 phần, đó là tiền dinh, trung dinh và hậu dinh.
Tại phần tiền dinh:trước cửa có hai câu đối, bên trái là "Gia tích thiện nhân hiền xuất nhập", bên phải là "Môn trong người hào kiệt vãng lai" (riêng câu bên phải này, năm 1938 Pháp xoá bỏ chế độ người H'Mông tự quản và yêu cầu ông Vương Chính Đức sửa lại thành "Môn phong lưu quý khách vãng lai" nhằm không cho ông Vương Chính Đức chiêu hiền nạp sĩ.
Vào bên trong Giếng trời của tiền dinh sẽ thấy tấm biển sơn son thếp vàng với dòng chữ Hán "Biên chính khả phong", tạm dịch là "Chính quyền biên cương vững mạnh", được Nhà Nguyễn mang từ Huế ra gắn cho dinh thự của ông Vương Chính Đức vào năm Khải Định thứ 13 cùng Thẻ bài Ngà voi và mũ áo Tấn phong cho ông Vương Chính Đức làm quan của triều đình.
Bên phải của toà dinh thự tầng một là nơi ăn, ở của các thủ lĩnh, tầng hai là văn phòng của thủ lĩnh Vương Chính Đức và chỗ ăn, ở của Cụ Hoàng - mưu sĩ người kinh ở Nam Định.
Bên trái tầng một dinh thự là phòng khách của Tổng quản (người giúp việc của ông Vương Chính Đức), còn tầng hai là nơi ăn ở của các vệ sĩ.
Tại nhà chính tiền dinh, tầng một có 3 gian, là nơi sinh sống và sinh hoạt của vợ chồng cùng con cái. Tầng hai của tiền dinh là nơi tiếp khách của ông Vương Chính Đức, do người con trai út Vương Chí Sình (sau này được phong là Vua Mèo) đảm nhiệm.
Tại phần trung dinh:Bên phải tầng một và hai là nơi nghỉ của họ hàng khi đến chơi (tầng một là của đàn bà, tầng hai là của đàn ông), bên trái tầng một là bếp tiểu táo phục vụ khách họ hàng do Vương Chí Chư (con trai thứ 3 của Vương Chính Đức) đảm nhiệm. Tầng hai là nơi để lương thực, thực phẩm.
Tại nhà chính của trung dinh, tầng dưới bên phải là phòng ngủ của Vương Chí Chư, gian giữa là nơi để bàn thờ tổ tiên kiêm phòng ăn của ông Vương Chính Đức tiếp người thân trong họ hàng. Gian trái là phòng ngủ của vợ con Vương Chí Chư. Còn tầng trên là nơi Vương Chí Chư tiếp bà con trong họ hàng đến chơi, ăn nghỉ tại dinh.
Tại phần hậu dinh:Đây là nơi ăn, ở sinh hoạt của thủ lĩnh Vương Chính Đức, bên phải tầng một là phòng ngủ của vợ và các con chưa lập gia đình. Tầng hai là phòng ngủ của Vương Chính Đức. Bên trái tầng một là khu bếp nấu ăn cho Vương Chính Đức, bên trong là nhà khách của vợ con Vương Chính Đức.
Tầng hai là nơi cất giữ đồ dùng riêng của Vương Chính Đức, dãy nhà ngang trong cùng là nơi Vương Chính Đức tiếp khách, đồng thời là phòng ăn của riêng ông.
Ngoài ra khu dinh thự còn có 2 nhà cánh bên phải: là nhà khách để bà con đến chơi nghỉ lại qua đêm, còn nhà cánh bên trái là gác chứa lương thực, thực phẩm. Dưới nhà là bếp nấu ăn phục vụ mọi người trong dinh.
Điểm nhấn nữa của dinh là nghệ thuật điêu khắc trong các phần của dãy nhà, mang đậm dấu ấn của dòng họ Vương, dấu ấn của hoạt động buôn bán thuốc phiện. Nhiều chi tiết bằng đá của tòa nhà được chạm khắc cầu kì, khéo léo mang các biểu tượng cho sự phú quý, hưng thịnh. Những chân cột được chạm khắc hình cuống quả thuốc phiện to như cái chum, giống đến từng chi tiết, được mài cho thật bóng bằng bạc trắng. Các trụ cầu thang cũng là tác phẩm điêu khắc bằng đá quý giá, mang bóng dáng của cây hoa anh túc. Các họa tiết trên xà nhà, trái nhà, các cánh cửa, cửa sổ chạm hình quả thuốc phiện tinh xảo, bắt mắt.