Lãi suất cũng là điều mà các DN rất quan tâm trước thềm năm mới 2013 – thời điểm bắt đầu một niên độ kinh doanh mới.

Lạm phát nới lỏng mức nào?

Năm 2012, theo ước tính của Tổng cục Thống kê, lạm phát đạt một “thành tích tốt” 6,81%, tức dưới 1 con số theo chỉ tiêu Quốc hội đề ra. Con số này xấp xỉ mức tăng của năm 2009 và thấp hơn so với mức tăng 11,7% của năm 2010 và đặc biệt thấp so với mức tăng 18,13% của năm 2011. “Đây thực sự là một sự thay đổi lớn, đặc biệt trong bối cảnh năm 2011 tình hình lạm phát cao và nội tệ mất giá khiến nhiều nhà đầu tư nghi ngờ về khả năng quản lý nền kinh tế của Chính phủ. Một quyết định đầy khó khăn nhưng đáng khen ngợi là đặt sự ổn định kinh tế vĩ mô lên trên tăng trưởng có thể kiềm chế GDP chậm lại còn 5% so với mức 5,9% trong năm 2011. Chúng tôi tin rằng điều này là cần thiết để kiểm soát một nền kinh tế quá nóng”, Bộ phận Nghiên cứu HSBC VN nhận định.

Có thể nói, đây cũng là tín hiệu tốt cho sự khởi động của năm 2013, trái ngược hoàn toàn với bối cảnh khởi động của năm 2012, khi nền kinh tế đối mặt với “đỉnh” lạm phát. Tín hiệu này cũng cho thấy cơ quan quản lý đang có dư địa để nới lỏng tiền tệ rộng hơn ở năm 2013. Tuy nhiên, dư địa đó rộng tới mức nào thì vẫn phải quay về với bài toán lạm phát.

Trên thực tế, vào thời điểm cuối tháng 12/2012, lạm phát ước tính của tháng chỉ tăng 0,27% so với tháng trước. Tuy nhiên, một số dấu hiệu khác lại cho thấy lạm phát đang được nới lỏng nhanh hơn mức cần thiết khi trong tháng 11/2012, lạm phát toàn phần đã tăng tới 7,1% so với cùng kỳ năm ngoái, song song, lạm phát cơ bản tháng 11 cũng tăng 11,9% so với cùng kỳ năm ngoái trong khi tháng 10 là 11,2%. HSBC VN phân tích: “Xét về tháng, lạm phát cơ bản tháng 11 có điều chỉnh yếu tố mùa vụ đã giảm còn 1,5% so với mức 3,2% trong tháng 10. Con số 1,5% so với tháng trước có điều chỉnh yếu tố mùa vụ rất quan trọng và nên theo dõi cẩn thận. Áp lực lạm phát đang trên đà tăng ở VN. Nửa đầu năm 2013, VN sẽ đối mặt với tình hình lạm phát không mấy thuận lợi, đặc biệt là từ tháng 2 đến tháng 7. Điều này có nghĩa rằng lạm phát toàn phần năm 2013 có thể tăng cao hơn mức dự kiến trung bình 11% nếu như giá dầu tăng, một tác động bất lợi ảnh hưởng đến việc cung thực phẩm cả trong nội địa lẫn toàn cầu hay nhu cầu nội địa phục hồi cao hơn mong đợi. Hiện tại, nhu cầu nội địa vẫn còn trì trệ mặc dù có một sự phục hồi nhẹ từ năm 2012 sẽ tiếp tục giữ lạm phát toàn phần có thể kiểm soát trong năm 2013.

Ngoài ra, một yếu tố có thể tác động khá lớn đến lạm phát, là giá điện, sẽ quyết định giá đầu vào nguyên liệu và giá thành sản xuất, dịch vụ nền kinh tế, vừa điều chỉnh tăng 5% vào cuối tháng 12/2012. Theo lộ trình mà đại diện của TCty Điện lực VN phác thảo, năm 2013, giá điện có thể còn điều chỉnh tăng thêm 4 lần. Có nghĩa, các loại giá trong rổ tính CPI cơ bản và toàn phần đang hứa hẹn sẽ không thể không điều chỉnh tăng. Lạm phát, theo đó, cũng dễ “hồi phục” nhanh hơn và trong một bối cảnh chung như vậy, dù nóng lòng vực dậy nền kinh tế, lấy lại thời điểm “cất cánh sớm” trong mặt phẳng các nền kinh tế đang khủng hoảng nói chung, chắc chắn các nhà điều hành cũng khó lòng thực thi chính sách tiền tệ mở rộng. Một sự cẩn trọng và linh hoạt là cần thiết để kiềm chế lạm phát và theo đó, dù lãi suất cơ bản đang ở mức 8%, cũng sẽ khó có cơ sở để giảm sâu hoặc tăng nhanh trở lại theo đà tăng/ giảm của lạm phát.

Dự báo từ các định chế và chuyên gia

Một trong những tổ chức có nhận định khá sát với tình hình kinh tế VN, là Ngân hàng ANZ, đã có dự báo gần như “sít sao” các số liệu cuối năm của nền kinh tế. Theo ANZ, tốc độ tăng trưởng GDP của VN năm 2012 là 5,9% (ước tính của TCTK là 5,3%). Tuy nhiên, ANZ cho rằng năm 2013 tốc độ tăng trưởng GDP của VN sẽ chậm lại, chỉ khoảng 5,7%. Về lạm phát, ANZ dự báo chỉ số lạm phát của VN hiện tại đang ở mức 7% , sẽ tăng lên 8% vào cuối năm 2012, và đạt đỉnh là 11,2% vào tháng 6/2013 trước khi giảm về 9,4% vào cuối năm 2013. ANZ cũng dự báo lãi suất tái cấp vốn của NHNN hiện tại đang ở mức 10%, sẽ được điều chỉnh giảm xuống còn 9% vào tháng 12/2012 và giữ nguyên cho đến cuối quý I/2013. Lãi suất này được dự báo có thể quay trở lại mức 10% vào giữa năm sau. Đến cuối quý III/2013, lãi suất này sẽ leo lên mức 11% và giữ đến hết năm. Nhận định của ANZ được đưa ra vào thời điểm tháng 11/2012, tuy không có sự cập nhật các bước điều hành chính sách mới, đặc biệt là các quyết định và thông tư về hạ lãi suất cơ bản và điều hành mà NHNN đưa ra vào hôm 21/12/2012, nhưng cũng vẫn có những chỉ tiêu khá sát gần với thực tiễn. Do đó, nhiều chuyên gia cũng đồng thuận quan điểm của ANZ, cho rằng rất có thể NHNN sẽ giữ nguyên mức lãi suất đã được điều chỉnh còn 8% cho lãi suất tiết kiệm và 12-13% cho lãi vay sản xuất ở một số nhóm ngành, đến hết quý I/2013. “Đây cũng là một cách thức thăm dò phản ứng của nền kinh tế trong 3 tháng đầu năm mới và NHNN sau đó mới đưa ra các bước điều hành tiếp theo – động thái NHNN đã từng thực thi ở năm 2012”, một chuyên gia nói.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia trong ngành ngân hàng thì cho rằng có thể trong quý I, quý II/2013, với mục tiêu vực dậy thị trường, hỗ trợ DN qua đó góp phần giảm trừ tỉ lệ nợ xấu hoặc kéo chững tỉ lệ nợ xấu lại ở một mức nhất định, cộng thêm yếu tố lạm phát đang có dư địa nới lỏng, NHNN tiếp tục hạ lãi suất xuống ít nhất ở mức 1%. “7% có thể sẽ là mức trần của lãi suất huy động tiền gửi”, TS Phạm Linh - Phó TGĐ Ngân hàng OCB, dự báo.

TS Phạm Đỗ Chí - Cựu chuyên gia IMF thì cho rằng hạ lãi suất xuống 7% cũng là điều hoàn toàn có thể xảy ra trong 6 tháng đầu của năm 2013, vì nếu so với lạm phát, mức 8% lãi suất tiền gửi hiện nay vẫn cho người dân lãi suất thực dương. Chưa kể, nếu gửi ở kỳ hạn dài trên 12 tháng, người dân vẫn được hưởng chênh lệch lãi suất so với lạm phát kỳ vọng 4-5%, thậm chí có thể hơn tùy theo giá trị của khoản tiền gửi và kỳ vọng lạm phát. Vì vậy, đặt khái niệm “lãi suất thực dương để bảo đảm quyền lợi cho người gửi tiền nhằm thu hút tiền gửi trong khi vàng và ngoại tệ đã bị “triệt hạ” là không cần thiết”, ông Chí nói.

Thận trọng hơn, đại diện cho một ngân hàng có nhiều biến động nhất trong năm 2012 nhận định: “Rất khó nói lãi suất sẽ tăng hay giảm, bởi điều đó phụ thuộc vào chính sách điều hành của Chính phủ và NHNN. Điều hành “giật cục” thì mọi dự đoán đều… sai. Nếu điều hành theo đúng đường ray là Nghị quyết Quốc hội đã thông qua cho các chỉ tiêu kinh tế của năm 2013, thì chắc chắn lãi suất khó vượt ra khỏi mốc đã thiết lập nếu quay ngược lại trước thời điểm 11/6/2012 (11%). Quan trọng hơn nữa, việc xử lý nợ xấu của hệ thống NH sẽ được Chính phủ chọn theo hướng nào: “Bơm” tiền hay tiếp tục… chần chừ, chờ các NH tự tái cơ cấu”.

Lê Mỹ