Vướng ba rào cản

Ví dụ, đối với trái cây tươi XK vào thị trường Mỹ, đến nay VN chỉ XK được duy nhất Thanh Long. Năm 2008 và năm 2009 XK đạt 100 tấn/năm. Riêng 2 tháng đầu năm 2010 XK khoảng 100 tấn.

Ông Đoàn Văn Phương - PGĐ Sở Công Thương tỉnh Tiền Giang- tỉnh có diện tích và sản lượng trái cây lớn nhất VN chia sẻ: Các nhà đầu tư nước ngoài đến Tiền Giang đều nhận xét trái cây VN rất ngon, nhiều loại độc quyền toàn thế giới, và đều mong muốn đầu tư vào lĩnh vực này. Tuy nhiên, đến giờ vẫn chưa có nhà đầu tư nào thực hiện cụ thể mong muốn nói trên tại Tiền Giang. Nguyên nhân là để XK tươi thì trái cây VN có quá nhiều hạn chế như: Chưa bảo đảm về ATVSTP, chưa đủ số lượng lớn,  kích cỡ chưa đồng đều. Với những trái tươi không đúng kích cỡ, không thể XK được thì cần phải có nhà máy chế biến sang dạng khác, nhưng VN lại thiếu các nhà máy như vậy. Các DN được mời xây dựng nhà máy chế biến thì cũng than thiếu vốn, thiếu nguyên liệu.

Tiến sĩ Nguyễn Minh Châu- Viện trưởng Viện Cây ăn quả miền Nam cho rằng, nguyên nhân lớn nhất khiến trái cây VN mãi vẫn không phát huy được thế mạnh là do sản xuất nhỏ lẻ, không đủ số lượng; chất lượng chưa đồng đều; kỹ thuật nông nghiệp kém. Cái khó này lại kéo theo cái khó khác, vì sản xuất nhỏ lẻ nên khó triển khai các kỹ thuật nông nghiệp mới, chuẩn hóa kỹ thuật trồng theo tiêu chuẩn GAP...

Giải quyết những vấn đề cơ bản

Ông John hey - Tổng biên tập Tạp chí Asiafruit (Trái cây Châu Á) cho biết, thị trường thế giới rất cần mua trái cây VN, nhưng không thể mua. Lỗi là do trái cây VN chưa đáp ứng được các yêu cầu của thị trường.  Ông John khuyên rằng VN phải tiến lên một nền nông nghiệp, công nghiệp sản xuất lớn, chuyên nghiệp. Cách thực hiện cụ thể thì tùy theo địa phương, có thể là sản xuất quy mô trang trại, quy mô HTX.

Còn theo quan điểm của TS Nguyễn Hữu Đạt - Cục BVTV Bộ NNPTNT, để XK trái cây cũng không quá khó nếu DN hiểu được thị trường. Khó nhất là XK trái cây tươi. Mỗi thị trường có các yêu cầu riêng. Thị trường Châu Á nói chung là dễ tính hơn thị trường  Mỹ, Nhật, Châu Âu. Tuy nhiên, dù XK vào thị trường nào thì trái cây VN cần thực hiện cơ bản những biện pháp diệt khuẩn, ruồi, nấm... bằng chiếu xạ, xử lý nhiệt. Tuy nhiên, biện pháp lâu dài và cơ bản nhất để trái cây VN có thể XK bền vững là trồng - chăm sóc - thu hoạch - bảo quản... theo quy trình GAP. Ví dụ đối với những thị trường khó tính như Mỹ, Nhật, Châu Âu thì những loại trái thanh long, xoài, nhãn, vải... tức là những loại trái chín mềm ngọt thì phải bảo đảm không có vi khuẩn bằng cách chiếu xạ rồi mới XK sang Mỹ, hoặc xử lý hơi nước nóng để XK sang  Nhật.

Bên cạnh đó, nhiều quan điểm cũng cho rằng, trên hết Nhà nước phải giải quyết cơ bản các vấn đề: quy hoạch, hỗ trợ kỹ thuật, hỗ trợ vốn... và phải thực hiện cụ thể chứ không chỉ hô hào. Ví dụ: Để xây dựng vườn trái cây tiêu chuẩn GAP thì phải có diện tích tập trung lớn, phải làm theo quy mô trang trại hoặc HTX. Để bảo đảm chế biến thì phải ưu đãi khuyến khích DN đầu tư...